Chi phí không hợp lý có được khấu trừ thuế GTGT?

Trong hoạt động kế toán – thuế, câu hỏi “Chi phí không hợp lý có được khấu trừ thuế GTGT hay không?” luôn là một vấn đề được rất nhiều doanh nghiệp, kế toán viên và chủ doanh nghiệp quan tâm. Bởi lẽ, nếu xác định sai, doanh nghiệp có thể bị loại chi phí, tăng nghĩa vụ thuế và chịu phạt hành chính.

Để giúp bạn hiểu rõ hơn, bài viết này sẽ phân tích toàn diện theo quy định mới nhất, giải thích rõ khái niệm, điều kiện, các khoản chi phí hợp lý – không hợp lý, và trả lời một cách thẳng thắn: chi phí không hợp lý có được khấu trừ thuế GTGT hay không?

1. Thuế GTGT và cơ chế khấu trừ – nền tảng để hiểu vấn đề

Trước khi đi sâu vào câu hỏi chi phí không hợp lý có được khấu trừ thuế GTGT, chúng ta cần hiểu rõ thuế GTGT và cơ chế khấu trừ của nó.

+ Thuế giá trị gia tăng (GTGT) là loại thuế gián thu, đánh vào phần giá trị tăng thêm của hàng hóa, dịch vụ phát sinh trong quá trình sản xuất, lưu thông và tiêu dùng.

+ Cơ chế khấu trừ: Thuế GTGT phải nộp = Thuế GTGT đầu ra – Thuế GTGT đầu vào được khấu trừ.

Trong đó:

+ Thuế GTGT đầu ra: số thuế doanh nghiệp thu hộ Nhà nước từ khách hàng khi bán hàng hóa, dịch vụ.

+ Thuế GTGT đầu vào: số thuế doanh nghiệp đã trả khi mua hàng hóa, dịch vụ phục vụ sản xuất, kinh doanh.

Như vậy, khấu trừ thuế là cơ chế trung hòa thuế, tránh tình trạng đánh thuế trùng nhiều lần. Nhưng điều này chỉ đúng nếu chi phí đó là hợp lý và hợp lệ. Đây chính là lý do tại sao câu hỏi chi phí không hợp lý có được khấu trừ thuế GTGT lại quan trọng.

2. Điều kiện để được khấu trừ thuế GTGT đầu vào

Theo Luật Thuế GTGT, Thông tư 219/2013/TT-BTC, và các văn bản sửa đổi bổ sung (như Thông tư 26/2015/TT-BTC, Thông tư 173/2016/TT-BTC), thuế GTGT đầu vào được khấu trừ khi đáp ứng các điều kiện sau:

1. Có hóa đơn GTGT hợp pháp

+ Hóa đơn phải do bên bán xuất, đúng mẫu, không tẩy xóa, không khống.

+ Thông tin trên hóa đơn phải đầy đủ: tên, địa chỉ, mã số thuế của bên bán – bên mua.

+ Có chứng từ nộp thuế GTGT khâu nhập khẩu (nếu là hàng nhập khẩu).

2. Thanh toán không dùng tiền mặt đối với hóa đơn từ 20 triệu đồng trở lên.

+ Thanh toán qua ngân hàng hoặc các hình thức không dùng tiền mặt được pháp luật công nhận.

+ Trường hợp thanh toán tiền mặt sẽ không được khấu trừ.

3. Hàng hóa, dịch vụ phải phục vụ cho hoạt động sản xuất, kinh doanh chịu thuế GTGT.

👉 Như vậy, bất kỳ khoản chi phí nào không đáp ứng các điều kiện trên đều không được khấu trừ thuế GTGT đầu vào. Và đây chính là bản chất của câu hỏi chi phí không hợp lý có được khấu trừ thuế GTGT – câu trả lời là không.

3. Thế nào là chi phí hợp lý và chi phí không hợp lý?

Muốn hiểu rõ chi phí không hợp lý có được khấu trừ thuế GTGT, chúng ta phải phân biệt hai khái niệm cơ bản:

3.1. Chi phí hợp lý

Là các khoản chi:

+ Phục vụ trực tiếp cho hoạt động sản xuất, kinh doanh.

+ Có đầy đủ chứng từ, hóa đơn hợp pháp.

+ Phù hợp với định mức, quy định của pháp luật.

Ví dụ: tiền lương nhân viên, chi phí mua nguyên liệu, chi phí đào tạo, chi phí đi công tác có đầy đủ hóa đơn chứng từ.

3.2. Chi phí không hợp lý

Là các khoản chi:

+ Không phục vụ trực tiếp cho hoạt động kinh doanh.

+ Không có chứng từ hợp lệ.

+ Vượt định mức, sai quy định.

Ví dụ: hóa đơn khống, hóa đơn mua ngoài chợ không ghi rõ thông tin, khoản chi tiền mặt trên 20 triệu đồng mà không có chứng từ ngân hàng.

👉 Và một lần nữa, có thể khẳng định: chi phí không hợp lý có được khấu trừ thuế GTGT? Câu trả lời là KHÔNG.

4. Các trường hợp chi phí không hợp lý không được khấu trừ thuế GTGT

Để làm rõ hơn, dưới đây là các trường hợp phổ biến mà pháp luật quy định chi phí không hợp lý không được khấu trừ thuế GTGT:

+ Thuế GTGT đầu vào của hàng hóa hao hụt vượt định mức.

+ Thuế GTGT đầu vào của hàng hóa, dịch vụ dùng cho hoạt động chịu thuế và không chịu thuế nhưng không tách riêng được.

+ Hóa đơn GTGT không hợp lệ: thiếu thông tin, bị tẩy xóa, hóa đơn khống.

+ Thanh toán bằng tiền mặt cho hóa đơn từ 20 triệu đồng trở lên.

+ Hàng hóa xuất khẩu không có đủ chứng từ hải quan.

+ Thuế GTGT của tài sản, thiết bị sử dụng cho mục đích không phục vụ sản xuất kinh doanh.

👉 Tất cả những trường hợp trên đều trả lời cho câu hỏi chi phí không hợp lý có được khấu trừ thuế GTGT không? → Không, hoàn toàn không.

5. Ví dụ thực tế về chi phí không hợp lý không được khấu trừ

Để dễ hình dung, ta xét ví dụ sau:

+ Công ty A mua nguyên vật liệu trị giá 150 triệu đồng (chưa VAT), VAT 10% = 15 triệu đồng. Tổng giá thanh toán = 165 triệu đồng.

+ Doanh nghiệp thanh toán bằng tiền mặt.

→ Trong trường hợp này, mặc dù hóa đơn hợp lệ, nhưng do giá trị giao dịch trên 20 triệu đồng thanh toán bằng tiền mặt, nên 15 triệu đồng thuế GTGT đầu vào sẽ không được khấu trừ.

Đây chính là minh chứng rõ ràng cho việc chi phí không hợp lý có được khấu trừ thuế GTGT không? Câu trả lời là KHÔNG.

6. Rủi ro khi doanh nghiệp cố tình kê khai chi phí không hợp lý để khấu trừ thuế GTGT

Nếu doanh nghiệp cố tình hạch toán chi phí không hợp lý để khấu trừ, sẽ đối mặt với nhiều rủi ro:

+ Bị loại chi phí khi quyết toán thuế.

+ Bị truy thu thuế GTGT đã khấu trừ sai.

+ Bị phạt vi phạm hành chính về thuế theo Luật Quản lý thuế 2019.

+ Ảnh hưởng uy tín và nguy cơ bị xếp hạng rủi ro cao trong quản lý thuế.

👉 Điều này một lần nữa khẳng định: chi phí không hợp lý có được khấu trừ thuế GTGT không? Không bao giờ.

7. Doanh nghiệp nên làm gì để tránh sai sót?

Để không vướng phải câu hỏi “chi phí không hợp lý có được khấu trừ thuế GTGT” trong thực tế, doanh nghiệp cần:

+ Chỉ hạch toán những chi phí có hóa đơn, chứng từ hợp lệ.

+ Đảm bảo thanh toán qua ngân hàng với hóa đơn trên 20 triệu đồng.

+ Lưu trữ đầy đủ hợp đồng, biên bản giao nhận, chứng từ ngân hàng.

+ Thường xuyên cập nhật văn bản pháp luật mới nhất.

+ Có quy trình kiểm soát nội bộ chặt chẽ về mua sắm, thanh toán.

8. Kết luận

Qua phân tích toàn diện ở trên, chúng ta có thể khẳng định chắc chắn:

👉 Chi phí không hợp lý có được khấu trừ thuế GTGT không? Câu trả lời là KHÔNG.

Doanh nghiệp chỉ được khấu trừ thuế GTGT đối với những chi phí hợp lý – hợp lệ – hợp pháp. Nếu cố tình kê khai sai, doanh nghiệp sẽ phải đối mặt với nhiều rủi ro về thuế, tài chính và uy tín.

Vì vậy, kế toán và doanh nghiệp cần cẩn trọng, tuân thủ quy định để vừa tối ưu thuế hợp pháp, vừa tránh được những hệ quả không đáng có.

Bài viết cùng chủ đề