Quy định và cách hạch toán Tài khoản 151 theo thông tư 200

Tài khoản 151 theo Thông tư 200/2014/TT-BTC đóng vai trò quan trọng trong việc phản ánh chính xác giá trị vật tư, hàng hóa đã mua nhưng đang trên đường vận chuyển, chưa về đến kho. Nắm vững tài khoản này không chỉ giúp kế toán viên ghi nhận đúng đắn mà còn hỗ trợ doanh nghiệp kiểm soát tài sản và dòng vốn lưu động. Bài viết này sẽ đi sâu vào định nghĩa, nguyên tắc hạch toán và các lưu ý quản lý tài khoản 151 một cách chi tiết và dễ hiểu, phù hợp với các chuẩn mực kế toán hiện hành.

Định nghĩa và phản ánh của tài khoản 151 theo Thông tư 200

Khái niệm tài khoản 151 – Hàng mua đang đi đường

Tài khoản 151 – Hàng mua đang đi đường được quy định tại Thông tư 200/2014/TT-BTC, dùng để phản ánh giá trị vật tư, công cụ, dụng cụ, hàng hóa mua ngoài đã thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp nhưng chưa nhập kho. Đây là những tài sản mà doanh nghiệp đã thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán, đã nhận hóa đơn nhưng hàng vẫn đang trên đường vận chuyển, nằm tại bến bãi, kho người bán, hoặc chờ vận chuyển về kho.

Việc ghi nhận chính xác giá trị hàng mua đang đi đường có vai trò quan trọng trong kiểm soát tài sản, giúp doanh nghiệp phản ánh đúng tình hình hàng tồn kho, tránh thất thoát và đảm bảo tính chính xác, minh bạch của báo cáo tài chính.

Kết cấu và nội dung phản ánh của tài khoản 151

Tài khoản 151 có kết cấu theo quy tắc của tài khoản tài sản.

+ Bên Nợ: Phản ánh trị giá thực tế của vật tư, hàng hóa mua đang đi đường.

+ Bên Có: Phản ánh trị giá vật tư, hàng hóa mua đang đi đường đã về nhập kho, đã chuyển giao hoặc đã bị hao hụt, mất mát.

+ Số dư Nợ cuối kỳ: Phản ánh trị giá vật tư, hàng hóa mua đang đi đường cuối kỳ.

Các trường hợp doanh nghiệp thường gặp với tài khoản 151

Trong thực tế, tài khoản 151 thường được sử dụng khi doanh nghiệp nhận được hóa đơn giá trị gia tăng (GTGT) mua hàng trước khi vật tư, hàng hóa thực tế về đến kho. Điều này đặc biệt phổ biến trong các giao dịch mua bán có thời gian vận chuyển dài hoặc khi cuối kỳ kế toán mà hàng vẫn chưa được bàn giao tại kho doanh nghiệp. Việc ghi nhận kịp thời giúp tránh sai sót trong báo cáo tài chính và đảm bảo tính liên tục của dữ liệu kế toán.

Nguyên tắc và phương pháp hạch toán tài khoản 151

Nguyên tắc hạch toán theo giá gốc

Theo Chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS) và Thông tư 200, hàng mua đang đi đường phải được hạch toán theo nguyên tắc giá gốc. Giá gốc bao gồm giá mua thực tế, các khoản thuế không được hoàn lại (trừ thuế GTGT được khấu trừ), chi phí vận chuyển, bốc dỡ, bảo quản trong quá trình mua hàng, chi phí gia công, chế biến và các chi phí khác liên quan trực tiếp đến việc đưa hàng hóa vào trạng thái sẵn sàng sử dụng hoặc tiêu thụ.

Hướng dẫn chi tiết hạch toán tài khoản 151 theo Thông tư 200

1. Khi nhận hóa đơn mua hàng nhưng hàng chưa về nhập kho:

Nợ TK 151 – Hàng mua đang đi đường (Giá trị hàng chưa có thuế GTGT)

Nợ TK 133 – Thuế GTGT được khấu trừ (Nếu có)

Có TK 331 – Phải trả cho người bán (Tổng giá thanh toán)

2. Khi hàng về nhập kho:

Nợ TK 152 – Nguyên liệu, vật liệu (Nếu là nguyên vật liệu)

Nợ TK 153 – Công cụ, dụng cụ (Nếu là công cụ, dụng cụ)

Nợ TK 156 – Hàng hóa (Nếu là hàng hóa)

Có TK 151 – Hàng mua đang đi đường

3. Khi phát hiện hàng bị hao hụt, mất mát trong quá trình đi đường (có biên bản, quyết định xử lý):

Nợ TK 1388 – Phải thu khác (Nếu do bồi thường của bên vận chuyển, người bán)

Nợ TK 632 – Giá vốn hàng bán (Nếu hàng hỏng, mất mát trong định mức)

Nợ TK 811 – Chi phí khác (Nếu hàng hỏng, mất mát ngoài định mức, không bồi thường)

Có TK 151 – Hàng mua đang đi đường

Ví dụ minh họa cách hạch toán tài khoản 151 theo Thông tư 200

Ngày 25/03/2024, Công ty A nhận được hóa đơn GTGT của lô hàng hóa trị giá 110.000.000 VNĐ (bao gồm 10% VAT), nhưng hàng dự kiến về kho vào ngày 05/04/2024.

+ Ngày 25/03/2024: Ghi nhận hóa đơn

Nợ TK 151: 100.000.000 VNĐ

Nợ TK 133: 10.000.000 VNĐ

Có TK 331: 110.000.000 VNĐ

+ Ngày 05/04/2024: Lô hàng về nhập kho đủ

Nợ TK 156: 100.000.000 VNĐ

Có TK 151: 100.000.000 VNĐ

Quản lý và vai trò tài khoản 151 trong doanh nghiệp

Vai trò quản lý tài sản và vốn lưu động

Tài khoản 151 giúp doanh nghiệp quản lý chặt chẽ tài sản hiện có, bao gồm cả những tài sản đang trong quá trình vận chuyển. Việc ghi nhận đúng đắn giúp xác định chính xác giá trị hàng tồn kho tổng thể, ảnh hưởng trực tiếp đến việc tính toán vốn lưu động và khả năng thanh toán của doanh nghiệp. Nó cũng là căn cứ để lập báo cáo tài chính chính xác, phản ánh đúng tình hình tài chính tại thời điểm báo cáo.

Theo dõi chi tiết cho từng lô hàng và hợp đồng

Để quản lý hiệu quả, doanh nghiệp nên tổ chức theo dõi chi tiết tài khoản 151 theo từng lô hàng, từng hợp đồng kinh tế và từng nhà cung cấp. Điều này giúp dễ dàng đối chiếu khi hàng về nhập kho hoặc khi cần xử lý các nghiệp vụ phát sinh như kiểm kê, hao hụt, mất mát. Việc theo dõi chi tiết cũng là cơ sở để đánh giá hiệu suất của chuỗi cung ứng và đưa ra các quyết định kinh doanh phù hợp.

So sánh và phân biệt tài khoản 151 với các tài khoản hàng tồn kho khác

Để tránh nhầm lẫn, cần phân biệt rõ TK 151 với các tài khoản hàng tồn kho khác:

FAQ – Các câu hỏi thường gặp về tài khoản 151

1. Tài khoản 151 là gì và phản ánh nội dung gì?

Tài khoản 151 “Hàng mua đang đi đường” dùng để phản ánh giá trị vật tư, hàng hóa đã mua nhưng chưa thực nhập kho doanh nghiệp, còn đang trên đường vận chuyển hoặc tại bến bãi.

2. Khi nào ghi nhận hàng mua vào tài khoản 151?

Ghi nhận khi doanh nghiệp đã nhận được hóa đơn GTGT hoặc các chứng từ liên quan chứng minh quyền sở hữu, nhưng hàng hóa thực tế chưa về đến kho.

3. Cách ghi nhận hàng mua khi về nhập kho hoặc mất mát?

Khi hàng về nhập kho, ghi Nợ các tài khoản tồn kho (152, 153, 156) và Có TK 151. Nếu hàng bị mất mát, hao hụt, tùy nguyên nhân mà ghi Nợ TK 1388, 632 hoặc 811, và Có TK 151.

4. Cách quản lý hiệu quả tài khoản 151 trong doanh nghiệp?

Nên theo dõi chi tiết theo từng lô hàng, hợp đồng, nhà cung cấp và thường xuyên đối chiếu chứng từ, kiểm kê định kỳ để đảm bảo tính chính xác và kịp thời.

Việc nắm vững cách hạch toán và quản lý Tài khoản 151 theo Thông tư 200 là yếu tố then chốt đối với mọi kế toán viên và chủ doanh nghiệp. Thực hiện đúng quy định không chỉ giúp đảm bảo tính minh bạch, chính xác của báo cáo tài chính, mà còn hỗ trợ doanh nghiệp kiểm soát tài sản chặt chẽ, tránh thất thoát và tối ưu hóa vốn lưu động.

Hy vọng nội dung trên đã mang đến cho bạn kiến thức thực tiễn và dễ áp dụng, giúp bạn tự tin hơn khi xử lý các nghiệp vụ liên quan đến hàng mua đang đi đường. Đừng quên thường xuyên cập nhật các thông tư, chuẩn mực kế toán mới để luôn đảm bảo tuân thủ pháp luật và nâng cao năng lực chuyên môn.

Bài viết cùng chủ đề