Công ty có bắt buộc phải có kế toán trưởng không? Những điều cần lưu ý sau đây

Kế toán trưởng là vị trí then chốt trong mọi doanh nghiệp, giữ vai trò “xương sống” trong việc quản lý tài chính minh bạch, kiểm soát chi phí và đảm bảo tuân thủ pháp luật. Đây cũng là người trực tiếp tổ chức, giám sát và ký duyệt báo cáo tài chính, ảnh hưởng trực tiếp đến sự an toàn tài chính của công ty. Thế nhưng, không ít chủ doanh nghiệp vẫn còn băn khoăn: Liệu công ty có bắt buộc phải có kế toán trưởng hay không? Nếu chưa bố trí thì có bị xử phạt? Có thể thuê dịch vụ kế toán trưởng bên ngoài thay thế được không?

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu 5 điều quan trọng, bao gồm: khái niệm, quyền hạn – trách nhiệm, quy định bắt buộc, mức xử phạt khi vi phạm và giải pháp thuê ngoài theo quy định mới nhất. Đây là những thông tin mà bất kỳ doanh nghiệp nào cũng cần nắm rõ để tránh rủi ro pháp lý và vận hành hiệu quả hơn.

I. Kế toán trưởng là gì? Quyền hạn và trách nhiệm ra sao?

Theo khoản 1 Điều 53  Luật Kế toán 2015, kế toán trưởng là người đứng đầu bộ máy kế toán của đơn vị, có nhiệm vụ tổ chức, kiểm soát và triển khai công tác kế toán.

+ Trách nhiệm:

Căn cứ Điều 55 Luật Kế toán 2015, kế toán trưởng có các trách nhiệm sau:

•  Thực hiện các quy định của pháp luật về kế toán, tài chính trong đơn vị kế toán
• Tổ chức và điều hành bộ máy kế toán trong doanh nghiệp.
• Lập và ký duyệt báo cáo tài chính theo chuẩn mực kế toán.

+ Quyền hạn:

 Có quyền độc lập về chuyên môn, nghiệp vụ kế toán.

Kế toán trưởng của cơ quan nhà nước, tổ chức, đơn vị sự nghiệp sử dụng ngân sách nhà nước và doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ, ngoài các quyền quy định tại (i) còn có các quyền sau đây:

– Có ý kiến bằng văn bản với người đại diện theo pháp luật của đơn vị kế toán về việc tuyển dụng, thuyên chuyển, tăng lương, khen thưởng, kỷ luật người làm kế toán, thủ kho, thủ quỹ;

– Yêu cầu các bộ phận liên quan trong đơn vị kế toán cung cấp đầy đủ, kịp thời tài liệu liên quan đến công việc kế toán và giám sát tài chính của kế toán trưởng;

– Bảo lưu ý kiến chuyên môn bằng văn bản khi có ý kiến khác với ý kiến của người ra quyết định;

– Báo cáo bằng văn bản cho người đại diện theo pháp luật của đơn vị kế toán khi phát hiện hành vi vi phạm pháp luật về tài chính, kế toán trong đơn vị; 

Trường hợp vẫn phải chấp hành quyết định thì báo cáo lên cấp trên trực tiếp của người đã ra quyết định hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền và không phải chịu trách nhiệm về hậu quả của việc thi hành quyết định đó.

(Điều 55 Luật Kế toán 2015)

II. Tiêu chuẩn bổ nhiệm kế toán trưởng là gì?

Theo Luật Kế toán, để được bổ nhiệm vào vị trí này, người đảm nhận cần đáp ứng các điều kiện sau:

+ Có chứng chỉ bồi dưỡng nghiệp vụ do cơ quan có thẩm quyền cấp.

+ Có trình độ chuyên môn: tốt nghiệp chuyên ngành kế toán, kiểm toán hoặc tài chính.

+ Có kinh nghiệm làm việc thực tế: ít nhất 2 năm nếu tốt nghiệp đại học; 3 năm nếu trình độ trung cấp, cao đẳng.

Điều đó có nghĩa là không phải bất kỳ kế toán nào cũng đủ điều kiện đảm nhiệm chức danh này.

III. Doanh nghiệp có bắt buộc phải bố trí kế toán trưởng không?

Theo Điều 20  Nghị định 174/2016/NĐ-CP, hầu hết các doanh nghiệp, hợp tác xã đều bắt buộc phải có kế toán trưởng.

• Nếu chưa bổ nhiệm ngay được, doanh nghiệp có thể bố trí người phụ trách kế toán hoặc thuê dịch vụ kế toán trưởng trong thời gian tối đa 12 tháng.
• Sau thời hạn này, bắt buộc phải có người giữ chức danh kế toán trưởng.

Doanh nghiệp được miễn bố trí kế toán trưởng

Căn cứ Nghị định 80/2021/NĐ-CP, chỉ doanh nghiệp siêu nhỏ mới được miễn bố trí kế toán trưởng.

• DN siêu nhỏ trong nông nghiệp, công nghiệp, xây dựng: doanh thu không quá 3 tỷ đồng/năm hoặc dưới 10 lao động đóng BHXH.
• DN siêu nhỏ trong thương mại, dịch vụ: doanh thu không quá 10 tỷ đồng/năm hoặc dưới 10 lao động đóng BHXH.

👉 Như vậy: Hầu hết doanh nghiệp phải có kế toán trưởng, trừ doanh nghiệp siêu nhỏ.

IV. Không có kế toán trưởng sẽ bị phạt thế nào?

Nếu thuộc diện bắt buộc mà doanh nghiệp không bố trí kế toán trưởng, sẽ bị xử phạt theo Điểm a khoản 2 Điều 17  Nghị định 41/2018/NĐ-CP, được sửa đổi bởi Nghị định 102/2021/NĐ-CP.

• Mức phạt cho cá nhân: từ 10 triệu – 20 triệu đồng.
• Mức phạt cho tổ chức: gấp đôi, tức từ 20 triệu – 40 triệu đồng.

Ngoài tiền phạt, doanh nghiệp còn có thể bị buộc phải bố trí ngay kế toán trưởng để đảm bảo đúng quy định pháp luật.

V. Có được thuê dịch vụ kế toán trưởng bên ngoài không?

Câu trả lời là có.

Theo Điều 22 Nghị định 174/2016/NĐ-CP, doanh nghiệp (kể cả doanh nghiệp tư nhân) có thể thuê đơn vị cung cấp dịch vụ kế toán để đảm nhận vai trò kế toán trưởng hoặc phụ trách kế toán.

Người được thuê sẽ có đầy đủ quyền hạn và trách nhiệm như một kế toán trưởng nội bộ. Tuy nhiên, người đại diện pháp luật của doanh nghiệp vẫn phải chịu trách nhiệm cuối cùng về tính hợp pháp, minh bạch trong công tác kế toán.

VI. Sự khác biệt giữa kế toán trưởng và phụ trách kế toán

Nhiều doanh nghiệp thường nhầm lẫn giữa hai vị trí này:

• Kế toán trưởng: là người có đầy đủ thẩm quyền, ký duyệt báo cáo tài chính, chịu trách nhiệm trước pháp luật.
• Người phụ trách kế toán: chỉ là giải pháp tạm thời (tối đa 12 tháng), không có đầy đủ quyền hạn như kế toán trưởng.

👉 Sau thời hạn quy định, bắt buộc doanh nghiệp phải bổ nhiệm kế toán trưởng hoặc thuê dịch vụ kế toán trưởng.

VII. Vì sao doanh nghiệp cần có kế toán trưởng?

Đảm bảo tính minh bạch và hợp pháp của báo cáo tài chính.

Giúp lãnh đạo doanh nghiệp kiểm soát chi phí, tối ưu lợi nhuận.

Là cầu nối với cơ quan thuế, kiểm toán, hạn chế rủi ro bị xử phạt.

Tạo uy tín khi huy động vốn, hợp tác, đấu thầu.

VIII. Một số câu hỏi thường gặp (FAQ)

Doanh nghiệp siêu nhỏ có cần kế toán trưởng không?

👉 Không bắt buộc, chỉ cần bố trí phụ trách kế toán.

Thuê dịch vụ kế toán trưởng có an toàn không?

👉 Có, miễn là đơn vị được cấp phép hành nghề dịch vụ kế toán.

Doanh nghiệp FDI có bắt buộc phải có kế toán trưởng?

👉 Có, vì FDI không thuộc diện miễn trừ theo Nghị định 80/2021/NĐ-CP.

Ai sẽ chịu trách nhiệm khi thuê dịch vụ kế toán trưởng?

👉 Người đại diện pháp luật của doanh nghiệp vẫn phải chịu trách nhiệm cuối cùng.

Lời khuyên dành cho doanh nghiệp

  Với doanh nghiệp nhỏ, mới thành lập → nên thuê dịch vụ kế toán trưởng để tiết kiệm chi phí.

  Với doanh nghiệp vừa và lớn → nên bố trí kế toán trưởng nội bộ, đảm bảo kiểm soát chặt chẽ và gắn bó lâu dài.

IX. Kết luận

Phần lớn các doanh nghiệp phải có kế toán trưởng, trừ doanh nghiệp siêu nhỏ.

Nếu không bố trí đúng quy định, doanh nghiệp có thể bị phạt từ 20 – 40 triệu đồng (đối với tổ chức).

Doanh nghiệp hoàn toàn có thể thuê dịch vụ kế toán bên ngoài để làm kế toán trưởng, miễn là tuân thủ đúng quy định pháp luật.

👉 Vì vậy, doanh nghiệp cần chủ động bố trí kế toán trưởng hoặc thuê dịch vụ kế toán trưởng ngay từ đầu, tránh vi phạm và đảm bảo hoạt động tài chính – kế toán luôn minh bạch, chuẩn luật.

Bài viết cùng chủ đề