Hàng mua đang đi đường là gì? Khái niệm & Hạch toán

Hàng mua đang đi đường là giá trị hàng hóa, vật tư doanh nghiệp đã mua nhưng chưa nhập kho. Việc hiểu và hạch toán đúng theo Thông tư 200 giúp đảm bảo báo cáo tài chính chính xác và quản lý vốn lưu động hiệu quả.

Định nghĩa hàng mua đang đi đường theo quy định kế toán

Hàng mua đang đi đường là gì?

Hàng mua đang đi đường là các loại vật tư, hàng hóa mà doanh nghiệp đã hoàn tất thủ tục mua bán, đã thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp nhưng trên thực tế vẫn chưa về đến kho. Chúng có thể đang trong quá trình vận chuyển, nằm ở bến cảng, kho của người bán chờ kiểm nhận, hoặc đang được giao nhận. Đây là một dạng hàng tồn kho đặc biệt, cần được theo dõi và hạch toán riêng biệt để phản ánh đúng tình hình tài sản của đơn vị.

Tài khoản 151 – Hàng mua đang đi đường phản ánh gì?

Theo Chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS) và Thông tư 200/2014/TT-BTC, tài khoản 151 được sử dụng để phản ánh trị giá thực tế của hàng hóa, vật tư, nguyên liệu đã mua và thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp nhưng chưa nhập kho. Nó là một tài khoản thuộc loại tài sản ngắn hạn, giúp kế toán viên quản lý chặt chẽ giá gốc hàng tồn kho ngay cả khi hàng chưa về.

Nguyên tắc kế toán và chuẩn mực áp dụng cho hàng mua đang đi đường

Nguyên tắc kế toán cơ bản cho hàng mua đang đi đường là ghi nhận theo giá gốc, bao gồm giá mua, chi phí vận chuyển, bốc dỡ, bảo hiểm và các chi phí liên quan trực tiếp khác. Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 02 (VAS 02) về Hàng tồn kho và Thông tư 200/2014/TT-BTC (hoặc Thông tư 133/2016/TT-BTC cho SME) là các căn cứ pháp lý chính để hạch toán tài khoản 151.

Phương pháp hạch toán hàng mua đang đi đường

Ghi nhận khi nhận hóa đơn mua hàng nhưng hàng chưa về

Khi doanh nghiệp nhận được hóa đơn giá trị gia tăng hoặc hóa đơn tài chính của nhà cung cấp nhưng hàng hóa chưa thực sự về đến kho, kế toán cần tiến hành ghi nhận hàng mua đang đi đường:

+ Nợ TK 151 – Hàng mua đang đi đường (Giá mua chưa thuế)

+ Nợ TK 133 – Thuế GTGT được khấu trừ (Nếu có)

+ Có TK 111, 112, 331 (Tổng giá trị thanh toán)

Ghi nhận khi hàng về nhập kho hoặc chuyển giao cho khách hàng

Khi hàng mua đang đi đường thực sự về đến kho doanh nghiệp và được kiểm nhận nhập kho, hoặc được chuyển giao trực tiếp cho khách hàng (đối với trường hợp mua bán hàng hóa qua tay):

+ Nợ TK 152 (Nguyên vật liệu), TK 156 (Hàng hóa), TK 153 (Công cụ, dụng cụ)… hoặc các tài khoản chi phí tương ứng (ví dụ: TK 611, 621, 632)

+ Có TK 151 – Hàng mua đang đi đường

Xử lý các trường hợp đặc biệt như hao hụt, mất mát hàng hóa

Trong quá trình vận chuyển, hàng hóa có thể bị hao hụt, mất mát. Kế toán cần xử lý theo quy định:

+ Hao hụt trong định mức: Ghi vào chi phí sản xuất kinh doanh hoặc giá vốn hàng bán (Nợ TK 632, Có TK 151).

+ Hao hụt ngoài định mức hoặc mất mát chưa rõ nguyên nhân: Ghi vào TK 1388 (Phải thu khác) để chờ xử lý (Nợ TK 1388, Có TK 151). Nếu xác định được lỗi, hạch toán vào chi phí khác (Nợ TK 811) hoặc buộc bồi thường.

Ví dụ hạch toán tài khoản 151

Ngày 10/11, Công ty A nhận hóa đơn mua 100 sản phẩm X từ nhà cung cấp với giá 100.000 VNĐ/sản phẩm (chưa bao gồm 10% VAT). Hàng dự kiến về kho ngày 15/11.

– Ngày 10/11 (nhận hóa đơn):

+ Nợ TK 151: 100 sản phẩm * 100.000 = 10.000.000 VNĐ

+ Nợ TK 133: 10.000.000 * 10% = 1.000.000 VNĐ

+ Có TK 331: 11.000.000 VNĐ

– Ngày 15/11 (hàng về nhập kho đủ):

+ Nợ TK 156 (Hàng hóa): 10.000.000 VNĐ

+ Có TK 151: 10.000.000 VNĐ

Quản lý hàng mua đang đi đường và ảnh hưởng đến tài chính doanh nghiệp

Vai trò của tài khoản 151 trong quản lý tài sản lưu động

Tài khoản 151 đóng vai trò then chốt trong việc phản ánh chính xác giá trị tài sản lưu động của doanh nghiệp. Nó giúp kế toán không bỏ sót các giá trị hàng hóa đã thuộc quyền sở hữu nhưng chưa được ghi nhận vào kho, từ đó đảm bảo số liệu trên báo cáo tài chính như Bảng cân đối kế toán được trung thực và đầy đủ.

Theo dõi chi tiết hàng mua đang đi đường từng lô và hợp đồng

Để quản lý hiệu quả, doanh nghiệp cần thiết lập hệ thống theo dõi chi tiết hàng mua đang đi đường theo từng lô hàng, hợp đồng mua, nhà cung cấp và ngày dự kiến về. Việc này giúp kiểm soát chặt chẽ quá trình vận chuyển, đối chiếu với hóa đơn mua hàng và chủ động trong kế hoạch nhập kho, xuất kho hoặc chuyển giao cho khách hàng.

Tác động của hàng mua đang đi đường đến vốn lưu động và báo cáo tài chính

Hàng mua đang đi đường ảnh hưởng trực tiếp đến vốn lưu động và các chỉ số tài chính quan trọng. Việc ghi nhận chính xác tài khoản 151 giúp phản ánh đúng giá trị hàng tồn kho trên báo cáo tài chính, từ đó ảnh hưởng đến khả năng thanh toán, cơ cấu tài sản và quyết định đầu tư của doanh nghiệp. Quản lý tốt giúp tối ưu hóa vốn và giảm thiểu rủi ro.

FAQ – Các câu hỏi thường gặp về hàng mua đang đi đường

Hàng mua đang đi đường là gì và sử dụng như thế nào?

– Là vật tư, hàng hóa đã mua thuộc sở hữu doanh nghiệp nhưng chưa nhập kho. Nó được sử dụng để ghi nhận giá trị này cho đến khi hàng thực tế về kho.

Khi nào ghi nhận hàng mua đang đi đường vào tài khoản 151?

– Khi doanh nghiệp nhận được hóa đơn mua hàng (đã có đủ căn cứ pháp lý về sở hữu) nhưng hàng hóa chưa thực nhập kho.

Cách hạch toán tài khoản 151 khi hàng về nhập kho?

– Ghi Nợ các tài khoản hàng tồn kho tương ứng (152, 156,…) và ghi Có tài khoản 151.

Làm sao để quản lý hiệu quả hàng mua đang đi đường?

– Cần theo dõi chi tiết từng lô hàng, hợp đồng, thường xuyên đối chiếu chứng từ (hóa đơn, biên bản giao nhận) và áp dụng phần mềm kế toán để tăng cường kiểm soát.

Nắm vững khái niệm và phương pháp hạch toán “hàng mua đang đi đường” là yếu tố thiết yếu để mọi kế toán viên, đặc biệt là tại các doanh nghiệp SME, đảm bảo tính minh bạch và chính xác cho các báo cáo tài chính. Việc tuân thủ đúng các quy định trong Thông tư 200/2014/TT-BTC không chỉ giúp doanh nghiệp tránh các sai sót mà còn hỗ trợ việc quản lý vốn lưu động một cách hiệu quả. Hãy thường xuyên rà soát quy trình nội bộ và cập nhật các chuẩn mực kế toán để luôn duy trì sự tuân thủ và tối ưu hóa hoạt động tài chính của mình.

Bài viết cùng chủ đề