Tài khoản 151 là gì và cách hạch toán đúng chuẩn

Tài khoản 151 là gì luôn là một câu hỏi quan trọng đối với các kế toán viên, đặc biệt khi doanh nghiệp thường xuyên phát sinh nghiệp vụ mua hàng hóa, vật tư đang trên đường vận chuyển. Đây là tài khoản kế toán cốt lõi trong hệ thống kế toán doanh nghiệp Việt Nam theo Thông tư 200/2014/TT-BTC, dùng để phản ánh giá trị hàng hóa, vật tư đã mua nhưng chưa về đến kho.

Việc nắm vững mục đích sử dụng, nguyên tắc kế toán và cách hạch toán tài khoản 151 không chỉ giúp doanh nghiệp ghi nhận chính xác giá trị hàng tồn kho, mà còn đảm bảo tính minh bạch, chính xác của báo cáo tài chính và nâng cao hiệu quả quản lý chuỗi cung ứng.

Bài viết này sẽ cung cấp hướng dẫn chi tiết, dễ áp dụng để bạn hiểu rõ và sử dụng đúng tài khoản 151 – Hàng mua đang đi đường trong thực tế kế toán doanh nghiệp.

Tài khoản 151 là gì và nội dung phản ánh

Giới thiệu tài khoản 151 – Hàng mua đang đi đường

Tài khoản 151 có tên gọi chính thức là “Hàng mua đang đi đường”. Trong hệ thống kế toán, tài khoản này dùng để phản ánh giá trị thực tế của vật tư, hàng hóa, thành phẩm đã thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp (đã xuất hóa đơn, chứng từ thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán) nhưng chưa nhập kho hoặc chưa về đến doanh nghiệp. Phạm vi áp dụng bao gồm tất cả các loại vật tư, hàng hóa, thành phẩm mà doanh nghiệp đã mua nhưng đang trong quá trình vận chuyển, kiểm nghiệm, gia công hoặc đang lưu giữ tại các địa điểm trung chuyển.

Nội dung phản ánh và kết cấu tài khoản 151

Kết cấu tài khoản 151 giúp kế toán viên theo dõi giá trị hàng mua đang đi đường một cách rõ ràng:

+ Bên Nợ: Phản ánh trị giá thực tế vật tư, hàng hóa mua đang đi đường. Các chi phí mua hàng như vận chuyển, bốc xếp, bảo quản (nếu phát sinh trong quá trình vận chuyển) cũng được ghi nhận vào bên Nợ nếu chúng cấu thành giá gốc.

+ Bên Có: Phản ánh trị giá vật tư, hàng hóa đang đi đường khi đã về đến kho nhập kho, hoặc khi chuyển giao cho các mục đích khác (ví dụ, bán thẳng không qua nhập kho), hoặc bị hao hụt, mất mát.

+ Số dư Nợ: Cho biết giá trị vật tư, hàng hóa đã mua nhưng còn đang trên đường, chưa nhập kho tại thời điểm báo cáo.

Các trường hợp cụ thể ghi nhận hàng mua đang đi đường

Doanh nghiệp thường ghi nhận hàng mua đang đi đường trong các tình huống sau: hàng hóa, vật tư đang trên xe vận chuyển từ nhà cung cấp về doanh nghiệp; hàng đang nằm tại kho bãi của bên thứ ba trong quá trình trung chuyển; hàng đã về đến cổng doanh nghiệp nhưng chưa hoàn tất thủ tục nhập kho hoặc đang chờ kiểm nghiệm chất lượng. Việc ghi nhận đúng thời điểm là rất quan trọng để đảm bảo nguyên tắc kế toán dồn tích và tính chính xác của tài sản.

Nguyên tắc kế toán và cách hạch toán tài khoản 151

Nguyên tắc kế toán dồn tích cho tài khoản 151

Kế toán tài khoản 151 tuân thủ nguyên tắc giá gốc và nguyên tắc dồn tích. Hàng mua đang đi đường phải được ghi nhận theo giá gốc, bao gồm giá mua, thuế không hoàn lại, chi phí vận chuyển, bốc dỡ, bảo quản trong quá trình vận chuyển và các chi phí trực tiếp khác liên quan đến việc đưa hàng hóa về kho. Việc ghi nhận cần đúng thời điểm phát sinh quyền sở hữu, thường là khi hàng hóa rời kho người bán và doanh nghiệp đã nhận được hóa đơn, chứng từ hợp lệ, bất kể việc thanh toán đã thực hiện hay chưa.

Hướng dẫn hạch toán các nghiệp vụ mua hàng đang đi đường

Các nghiệp vụ hạch toán chính liên quan đến tài khoản 151:

+ Khi phát sinh nghiệp vụ mua hàng hóa, vật tư đã có hóa đơn nhưng chưa nhập kho:

Nợ TK 151 – Hàng mua đang đi đường (Giá trị hàng hóa, vật tư)

Nợ TK 133 – Thuế GTGT được khấu trừ (Nếu có)

Có TK 111, 112, 331 – Thanh toán tiền hoặc Công nợ phải trả

+ Khi hàng hóa, vật tư mua đang đi đường đã về nhập kho:

Nợ TK 152 – Nguyên vật liệu; TK 153 – Công cụ, dụng cụ; TK 156 – Hàng hóa (Giá gốc hàng hóa nhập kho)

Có TK 151 – Hàng mua đang đi đường

+ Trường hợp hàng mua đang đi đường bị hao hụt, mất mát, thiếu hụt (có nguyên nhân và được xử lý theo quy định):

Nợ TK 1388 – Phải thu khác (Nếu bắt bồi thường)

Nợ TK 632 – Giá vốn hàng bán (Nếu tính vào chi phí sản xuất kinh doanh)

Có TK 151 – Hàng mua đang đi đường

Ví dụ minh họa chi tiết hạch toán tài khoản 151

Ngày 10/10, công ty A mua lô hàng X trị giá 100 triệu đồng (chưa VAT 10%) từ công ty B, đã nhận hóa đơn nhưng hàng chưa về kho. Ngày 15/10, lô hàng X về nhập kho.

+ Ngày 10/10: Ghi nhận hàng mua đang đi đường

Nợ TK 151: 100.000.000 VND

Nợ TK 1331: 10.000.000 VND

Có TK 331: 110.000.000 VND

+ Ngày 15/10: Lô hàng X về nhập kho

Nợ TK 156: 100.000.000 VND

Có TK 151: 100.000.000 VND

Quản lý và ảnh hưởng tài khoản 151 trong doanh nghiệp

Vai trò quản lý hàng mua đang đi đường trong tài chính doanh nghiệp

Quản lý tài khoản 151 hiệu quả có vai trò quan trọng trong việc xác định chính xác giá trị tài sản lưu động của doanh nghiệp. Việc ghi nhận đúng và đủ hàng mua đang đi đường giúp doanh nghiệp có cái nhìn toàn diện về lượng hàng hóa sở hữu, từ đó đưa ra quyết định kinh doanh phù hợp. Nó cũng ảnh hưởng trực tiếp đến các chỉ số tài chính liên quan đến hàng tồn kho và vốn lưu động trên báo cáo tài chính.

Cách theo dõi chi tiết theo từng lô hàng, hợp đồng

Để kiểm soát chặt chẽ, doanh nghiệp nên mở sổ chi tiết theo dõi từng lô hàng, từng hợp đồng mua hàng cho tài khoản 151. Thông tin cần theo dõi bao gồm: tên nhà cung cấp, số hợp đồng, ngày xuất hóa đơn, giá trị hàng hóa, số lượng, ngày dự kiến về kho, và tình trạng hiện tại của lô hàng (đang vận chuyển, chờ kiểm nghiệm…). Việc này giúp tránh thất thoát, tối ưu hóa việc sử dụng vốn và đảm bảo minh bạch tài sản trên đường.

So sánh tài khoản 151 với các tài khoản hàng tồn kho khác

Để phân biệt rõ ràng, bạn có thể tham khảo bảng so sánh dưới đây:

FAQ – Các câu hỏi thường gặp về tài khoản 151

1. Tài khoản 151 là gì?

Tài khoản 151 là tài khoản “Hàng mua đang đi đường”, dùng để phản ánh giá trị vật tư, hàng hóa đã mua và thuộc sở hữu doanh nghiệp nhưng chưa về nhập kho thực tế.

2. Tài khoản 151 phản ánh nội dung gì trên báo cáo tài chính?

Số dư Nợ của tài khoản 151 được thể hiện trên Bảng cân đối kế toán, thuộc nhóm tài sản ngắn hạn, mục Hàng tồn kho, cụ thể là “Hàng mua đang đi đường”, góp phần vào tổng giá trị hàng tồn kho của doanh nghiệp.

3. Cách hạch toán và ghi nhận hàng mua đang đi đường như thế nào?

Khi nhận hóa đơn và chứng từ quyền sở hữu chuyển giao, ghi Nợ TK 151, Nợ TK 133 (nếu có) và Có TK 111, 112, 331. Khi hàng về nhập kho, ghi Nợ TK 152, 153 hoặc 156 và Có TK 151.

4. Làm thế nào để theo dõi và kiểm soát tài khoản 151 hiệu quả?

Doanh nghiệp nên mở sổ chi tiết theo từng lô hàng, hợp đồng, kèm theo các chứng từ gốc như hợp đồng, hóa đơn, phiếu xuất kho của người bán, vận đơn. Thường xuyên đối chiếu giữa chứng từ và tình hình thực tế hàng hóa.

Việc nắm vững tài khoản 151 là cần thiết để đảm bảo tính minh bạch và chính xác trong quản lý hàng tồn kho cũng như lập báo cáo tài chính. Bằng cách áp dụng đúng các nguyên tắc và phương pháp hạch toán theo Thông tư 200/2014/TT-BTC, doanh nghiệp có thể kiểm soát hiệu quả tài sản đang trên đường, tối ưu hóa nguồn vốn và đưa ra các quyết định kinh doanh kịp thời. Hãy luôn cập nhật kiến thức và thực hành cẩn trọng để nâng cao năng lực kế toán của mình.

Bài viết cùng chủ đề