Tài sản thuế thu nhập hoãn lại (TK 243), thuế thu nhập hoãn lại phải trả (TK 347)

Trong hệ thống kế toán tài chính của doanh nghiệp, việc ghi nhận đúng đắn và đầy đủ các khoản thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) hoãn lại là yếu tố quan trọng nhằm bảo đảm tính minh bạch và chính xác của báo cáo tài chính. Trong số các tài khoản kế toán được sử dụng để xử lý những nội dung này, Tài khoản 243 và Tài khoản 347 giữ vai trò đặc biệt quan trọng.

Tài khoản 243 phản ánh các khoản tài sản thuế TNDN hoãn lại mà doanh nghiệp kỳ vọng sẽ thu hồi được trong tương lai. Trong khi đó, Tài khoản 347 được dùng để ghi nhận nghĩa vụ thuế TNDN hoãn lại phải trả, tức là các khoản thuế sẽ phải nộp vào một thời điểm trong tương lai do chênh lệch tạm thời chịu thuế.

I. Tài khoản 243 – Tài sản thuế thu nhập hoãn lại

1. Khái niệm

Theo Điều 48 Thông tư 200/2014/TT-BTC, TK 243 được sử dụng để phản ánh giá trị hiện có và sự biến động tăng, giảm của tài sản thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại. Đây là những khoản thuế thu nhập doanh nghiệp mà doanh nghiệp sẽ được khấu trừ trong tương lai do:

   + Các chênh lệch tạm thời được khấu trừ (temporary deductible differences);

   + Các khoản lỗ tính thuế chưa sử dụng có thể chuyển sang các kỳ sau.

2. Điều kiện ghi nhận tài sản thuế hoãn lại

Tài sản thuế hoãn lại chỉ được ghi nhận nếu doanh nghiệp có khả năng tạo ra lợi nhuận chịu thuế trong tương lai để sử dụng khoản lỗ hoặc chênh lệch được khấu trừ đó. Nếu không chắc chắn về khả năng này, kế toán không được ghi nhận.

3. Cách tính tài sản thuế hoãn lại

Công thức tính:

Tài sản thuế TNDN hoãn lại = (Chênh lệch tạm thời được khấu trừ + Lỗ tính thuế chưa sử dụng) x Thuế suất TNDN hiện hành

4. Trường hợp thay đổi thuế suất

Nếu có sự thay đổi thuế suất trong tương lai mà chắc chắn sẽ áp dụng vào thời điểm hoàn nhập, doanh nghiệp phải sử dụng thuế suất tương lai để tính tài sản thuế TNDN hoãn lại.

5. Cập nhật và ghi nhận bổ sung

Trường hợp trước đó chưa ghi nhận tài sản thuế TNDN hoãn lại do không chắc chắn có lãi, nhưng nay có cơ sở hợp lý cho rằng sẽ sinh lời, doanh nghiệp được phép ghi nhận bổ sung khoản mục này.

6. Kết cấu tài khoản 243

Bên Nợ: Ghi tăng tài sản thuế TNDN hoãn lại phát sinh trong kỳ;

Bên Có: Ghi giảm khi hoàn nhập hoặc điều chỉnh;

Số dư bên Nợ: Phản ánh tổng tài sản thuế TNDN hoãn lại còn lại tại thời điểm lập báo cáo tài chính.

7. Phương pháp hạch toán

+ Khi ghi nhận tài sản thuế TNDN hoãn lại:

Nợ TK 243

      Có TK 8212 – Chi phí thuế TNDN hoãn lại

+ Khi hoàn nhập tài sản thuế TNDN hoãn lại:

Nợ TK 8212

      Có TK 243

8. Vai trò trong kế toán

Tài khoản 243 giúp doanh nghiệp:

+ Phản ánh lợi ích thuế trong tương lai;

+ Cân đối nguồn lực tài chính dài hạn;

+ Lập kế hoạch tài chính chính xác hơn;

+ Tăng cường tính minh bạch và khả năng so sánh của báo cáo tài chính.

II. Tài khoản 347 – Thuế thu nhập oãn lại phải trả

1. Khái niệm

Theo Điều 61 Thông tư 200/2014/TT-BTC, Tài khoản 347 được sử dụng để phản ánh các khoản thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại phải trả phát sinh từ các chênh lệch tạm thời chịu thuế. Đây là nghĩa vụ thuế mà doanh nghiệp sẽ phải thanh toán trong tương lai do các khoản mục trong báo cáo tài chính có cách xử lý khác nhau giữa kế toán và thuế.

2. Cơ sở xác định thuế TNDN hoãn lại phải trả

Thuế hoãn lại phải trả = Chênh lệch tạm thời chịu thuế x Thuế suất TNDN

Ví dụ: Doanh nghiệp trích lập dự phòng bảo hành sản phẩm 500 triệu đồng trong kỳ, nhưng chi phí này không được tính vào chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế. Khi chi phí bảo hành thực tế phát sinh, nó sẽ được tính vào chi phí thuế. Đây là chênh lệch tạm thời chịu thuế và cần ghi nhận nghĩa vụ thuế TNDN hoãn lại phải trả.

3. Nguyên tắc ghi nhận

Doanh nghiệp bắt buộc phải ghi nhận thuế thu nhập hoãn lại phải trả đối với mọi chênh lệch tạm thời chịu thuế trừ khi nó phát sinh từ giao dịch không ảnh hưởng đến lợi nhuận kế toán hoặc thu nhập chịu thuế tại thời điểm ghi nhận.

4. Kết cấu tài khoản 347

Bên Có: Ghi tăng nghĩa vụ thuế hoãn lại phải trả;

Bên Nợ: Ghi giảm khi hoàn nhập hoặc điều chỉnh;

Số dư bên Có: Phản ánh tổng nghĩa vụ thuế TNDN hoãn lại chưa thanh toán tại thời điểm cuối kỳ.

5. Phương pháp hạch toán

+ Khi ghi nhận nghĩa vụ thuế TNDN hoãn lại phải trả:

Nợ TK 8212 – Chi phí thuế TNDN hoãn lại

      Có TK 347

+ Khi hoàn nhập nghĩa vụ thuế TNDN hoãn lại:

Nợ TK 347

      Có TK 8212

6. Lưu ý khi sử dụng TK 347

+ Việc ghi nhận phải tuân thủ đúng quy định về thời điểm phát sinh nghĩa vụ thuế;

+ Không được bù trừ giữa TK 243 và TK 347 trên sổ kế toán, nhưng có thể bù trừ khi trình bày trên Bảng cân đối kế toán nếu các điều kiện được đáp ứng theo chuẩn mực kế toán;

+ Nếu có thay đổi về thuế suất hoặc chính sách thuế, cần đánh giá lại giá trị nghĩa vụ thuế hoãn lại và điều chỉnh kịp thời.

III. Mối quan hệ giữa TK 243 và TK 347

Tài khoản 243 và 347 thường phát sinh song hành trong hệ thống kế toán thuế hoãn lại. Trong nhiều trường hợp, doanh nghiệp vừa có tài sản thuế hoãn lại (TK 243) vừa có nghĩa vụ thuế hoãn lại phải trả (TK 347). Điều quan trọng là:

+ Phân biệt rõ ràng các khoản chênh lệch tạm thời được khấu trừ và chịu thuế;

+ Không được bù trừ trên sổ kế toán trừ khi được phép theo chuẩn mực kế toán;

+ Trình bày đầy đủ, tách biệt hoặc gộp theo từng chỉ tiêu nếu đáp ứng điều kiện quy định trong Chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS) và Thông tư 200/2014/TT-BTC.

Kết luận

Việc hiểu và vận dụng chính xác Tài khoản 243 và 347 không chỉ giúp doanh nghiệp ghi nhận đúng nghĩa vụ và lợi ích thuế TNDN trong tương lai, mà còn hỗ trợ lãnh đạo trong việc ra quyết định tài chính chiến lược, bảo đảm tính minh bạch, trung thực và hợp lý của báo cáo tài chính. Trong bối cảnh các chuẩn mực kế toán và chính sách thuế ngày càng tiệm cận quốc tế, vai trò của kế toán trong việc cập nhật và triển khai đúng các nguyên tắc ghi nhận thuế hoãn lại là điều hết sức thiết yếu đối với mọi doanh nghiệp.

Tìm hiểu thêm cách khai thuế GTGT hàng tạm nhập tái xuất: Hướng dẫn khai thuế GTGT hàng tạm nhập tái xuất

Bài viết cùng chủ đề