Thu nhập khác có phải xuất hóa đơn không? Quy định mới nhất kế toán cần biết 2025

Trong công tác kế toán – thuế, một trong những vướng mắc thường gặp là: thu nhập khác có phải xuất hóa đơn không? Đây là câu hỏi mà nhiều kế toán, đặc biệt ở doanh nghiệp vừa và nhỏ, thường gặp phải khi phát sinh khoản thu phạt, bồi thường hay thưởng hợp đồng. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết theo quy định pháp luật mới nhất, giúp kế toán xử lý chính xác và tránh sai sót.

I. Thu nhập khác là gì?

Theo khoản 13 Điều 7 Thông tư 78/2014/TT-BTC (được sửa đổi bởi Thông tư 96/2015/TT-BTC), thu nhập khác được hiểu là những khoản thu nhập không phát sinh thường xuyên từ hoạt động sản xuất, kinh doanh chính, bao gồm:

+ Thu nhập từ chuyển nhượng vốn, chứng khoán.

+ Thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản, dự án đầu tư.

+ Thu nhập từ quyền sở hữu, quyền sử dụng tài sản (bản quyền, sở hữu trí tuệ, công nghệ…).

+ Thu nhập từ cho thuê, chuyển nhượng, thanh lý tài sản.

+ Lãi tiền gửi, lãi cho vay, phí bảo lãnh tín dụng.

+ Thu nhập từ hoạt động bán ngoại tệ.

+ Các khoản thu từ tiền phạt, bồi thường do vi phạm hợp đồng, hoặc tiền thưởng do thực hiện tốt cam kết theo hợp đồng.

👉 Nói cách khác, thu nhập khác là nguồn thu bổ sung, được tính vào thu nhập chịu thuế TNDN và cần hạch toán rõ ràng trên sổ sách kế toán.

II. Thu nhập khác có phải xuất hóa đơn không?

Đây chính là điểm kế toán cần đặc biệt lưu ý. Căn cứ khoản 1 Điều 5 Thông tư 219/2013/TT-BTC, các trường hợp không phải kê khai, tính nộp thuế GTGT bao gồm:

+ Tiền bồi thường, tiền phạt vi phạm hợp đồng.

+ Tiền thưởng, tiền hỗ trợ, khoản thu tài chính khác nhận bằng tiền.

Đối với những khoản thu nhập khác này, doanh nghiệp không phải lập hóa đơn, mà chỉ cần lập chứng từ thu theo quy định.

✅ Trường hợp không phải xuất hóa đơn

+ Khoản thu về tiền phạt, tiền bồi thường vi phạm hợp đồng.

+ Khoản thưởng do thực hiện tốt cam kết hợp đồng.

+ Các khoản thu tài chính khác bằng tiền.

❌ Trường hợp bắt buộc phải xuất hóa đơn

+ Khi bồi thường, thưởng bằng hàng hóa hoặc dịch vụ → doanh nghiệp chi trả phải lập hóa đơn và kê khai thuế GTGT như hoạt động bán hàng hóa, dịch vụ thông thường.

+ Khi doanh nghiệp cung cấp dịch vụ để đổi lấy khoản thanh toán (ví dụ: bảo hành, quảng cáo, khuyến mại có thu tiền) → bắt buộc phải xuất hóa đơn và nộp thuế theo quy định.

👉 Như vậy, thu nhập khác bằng tiền thì không cần xuất hóa đơn, chỉ cần chứng từ thu; còn thu nhập khác bằng hàng hóa/dịch vụ thì phải xuất hóa đơn.

Tham khảo thêm: Thu nhập khác có phải là doanh thu không?

III. Xử lý khi mất hóa đơn đặt in của cơ quan thuế

Theo Điều 28 Nghị định 123/2020/NĐ-CP, khi phát hiện mất, cháy, hỏng hóa đơn (đã lập hoặc chưa lập), doanh nghiệp cần:

+ Lập Báo cáo mất, cháy, hỏng hóa đơn theo Mẫu số BC21/HĐG.

+ Thông báo cho cơ quan thuế quản lý trực tiếp trong vòng 05 ngày kể từ ngày xảy ra sự cố.

+ Nếu ngày cuối cùng rơi vào ngày nghỉ thì được tính sang ngày làm việc tiếp theo.

IV. Thời hạn báo cáo tình hình sử dụng hóa đơn đặt in

Căn cứ Điều 29 Nghị định 123/2020/NĐ-CP:

+ Doanh nghiệp mua hóa đơn từ cơ quan thuế phải nộp báo cáo tình hình sử dụng hóa đơn theo quý.

+ Hạn nộp chậm nhất là ngày cuối cùng của tháng đầu quý sau.

+ Báo cáo theo Mẫu số BC26/HĐG.

V. Cách hạch toán thu nhập khác theo chuẩn kế toán

Trong hệ thống tài khoản kế toán theo Thông tư 133/2016/TT-BTC và Thông tư 200/2014/TT-BTC, thu nhập khác được phản ánh vào TK 711 – Thu nhập khác.

5.1. Bút toán hạch toán cơ bản

+ Khi phát sinh thu nhập khác bằng tiền:

Nợ TK 111, 112 (Tiền mặt, tiền gửi) 

   Có TK 711 – Thu nhập khác

+ Khi phát sinh thu nhập khác chưa thu tiền:

Nợ TK 131 – Phải thu khách hàng 

   Có TK 711 – Thu nhập khác

+ Khi kết chuyển thu nhập khác cuối kỳ:

Nợ TK 711 – Thu nhập khác 

   Có TK 911 – Xác định kết quả kinh doanh

5.2. Ví dụ minh họa

Công ty A có khoản phạt vi phạm hợp đồng từ đối tác B trị giá 100 triệu đồng, nhận bằng chuyển khoản:

+ Hạch toán:

Nợ TK 112: 100.000.000 

   Có TK 711: 100.000.000

+ Không phải lập hóa đơn, chỉ cần chứng từ thu.

+ So sánh: Thu nhập khác và doanh thu bán hàng

👉 Sự khác biệt này giúp kế toán xử lý đúng bản chất, tránh nhầm lẫn khi kê khai thuế.

VI. Kế toán cần lưu ý gì?

+ Phân loại rõ ràng thu nhập khác theo từng khoản để hạch toán chính xác vào TK 711.

+ Chỉ lập chứng từ thu đối với các khoản thu nhập khác bằng tiền, không cần lập hóa đơn.

+ Trường hợp thu nhập khác liên quan đến hàng hóa/dịch vụ, phải lập hóa đơn theo đúng quy định để tránh rủi ro về thuế.

+ Quản lý hóa đơn chặt chẽ, tuân thủ thời hạn báo cáo và quy định khi mất, cháy, hỏng hóa đơn.

VII. Rủi ro thường gặp khi xử lý thu nhập khác

1. Xuất hóa đơn sai quy định → bị phạt hành chính, truy thu thuế.

2. Không lập chứng từ thu → gây thiếu sót hồ sơ kế toán, khó chứng minh chi phí – thu nhập khi quyết toán.

3. Nhầm lẫn giữa doanh thu và thu nhập khác → sai lệch báo cáo tài chính.

4. Không hạch toán kịp thời → ảnh hưởng đến việc xác định kết quả kinh doanh.5

5. Quy định khi mất, hỏng hóa đơn đặt in

Theo Điều 28 Nghị định 123/2020/NĐ-CP:

+ Doanh nghiệp phải báo cáo mất, cháy, hỏng hóa đơn bằng mẫu BC21/HĐG.

+ Thời hạn thông báo: 05 ngày kể từ ngày phát hiện.

+ Nếu trùng ngày nghỉ, được lùi sang ngày làm việc tiếp theo.

VIII. Câu hỏi thường gặp (FAQ)

8.1. Khoản thưởng từ nhà cung cấp có phải xuất hóa đơn không?

Không. Nếu thưởng bằng tiền → chỉ lập chứng từ thu, không xuất hóa đơn.

8.2. Khoản bồi thường bằng hàng hóa thì sao?

Phải xuất hóa đơn và kê khai thuế GTGT như bán hàng bình thường.

8.3. Thu nhập từ lãi tiền gửi ngân hàng có cần hóa đơn không?

Không. Ngân hàng sẽ cung cấp chứng từ giao dịch, doanh nghiệp chỉ hạch toán vào TK 711.

8.4. Khi nào cơ quan thuế thường kiểm tra thu nhập khác?

Khi quyết toán thuế TNDN, đặc biệt là các khoản phạt, bồi thường, thanh lý tài sản.

IX. Kết luận

Tóm lại, thu nhập khác có phải xuất hóa đơn không phụ thuộc vào hình thức phát sinh:

+ Không phải xuất hóa đơn khi thu bằng tiền (phạt, bồi thường, thưởng, hỗ trợ…).

+ Phải xuất hóa đơn khi thu bằng hàng hóa/dịch vụ hoặc cung cấp dịch vụ.

Kế toán cần nắm vững quy định này để xử lý chứng từ đúng luật, vừa tiết kiệm thời gian, vừa tránh bị xử phạt vi phạm thuế.

Bài viết cùng chủ đề